چهل حديث هادوي

 

خداوند از ازل تنها بود و چيزي با او نبود. سپس اشيا را به صورت نو ظهور آفريد و براي خودش بهترين نام‌ها را برگزيد.

التواضع اَن تعطي الناس ما تُحِبُّ ان تُعطاهُ؛²

فروتني آن است كه با مردم چنان رفتار كني كه دوست داري با تو چنان باشند.

 بقيه در ادامه مطلب...

چهل حديث هادوي

 

خداوند از ازل تنها بود و چيزي با او نبود. سپس اشيا را به صورت نو ظهور آفريد و براي خودش بهترين نام‌ها را برگزيد.

التواضع اَن تعطي الناس ما تُحِبُّ ان تُعطاهُ؛²

فروتني آن است كه با مردم چنان رفتار كني كه دوست داري با تو چنان باشند.

امام هادي(ع) به يكي از دوستانش فرمود: فلاني را توبيخ كن و به او بگو: خداوند چون خير بنده‌اي خواهد، هر گاه توبيخ شود، بپذيرد (و در صد جبران نقص برايد).

همانا براي خداوند بقعه‌هاي است كه دوست دارد در آن ها به درگاه او دعا شود و دعاي دعا كننده را به اجابت برساند، و حائر حسين(ع) يكي از آن هاست.

همانا كه خداوند دنيا را سراي امتحان و آزمايش، و آخرت را سراي رسيدگي، و بلاي دنيا را وسيله ثواب آخرت، و ثواب آخرت را عوض بلاي دنيا قرار داده است.

به راستي ستمكار بردبار، بسا كه به وسيله حلم و بردباري خود از ستمش گذشت شود و حق‌دار نابخرد، بسا كه به سفاهت خود نور حق خويش را خاموش كند.

كسي كه خود را پست شمارد، از شر او در امان مباش.

حكمت، اثري در دل‌هاي فاسد نمي‌گذارد.

فَلييقَنَ ان يحِلَّ به سَخَطَ المَخلوقين؛⁹

هر كسي از خدا بترسد، مردم از او بترسند، هر كه خدا را اطاعت كند، از او اطاعت كنند، و هركه مطيع آفريدگار باشد، باكي از خشم آفريدگار ندارد، و هر كه خالق را به خشم آورد، بايد يقين كند كه به خشم مخلوق دچار مي‌شود.

هر كه دوستي و نظر نهايي‌اش را براي تو همه جانبه گرداند، طاعتت را براي او همه جانبه گردان.

به راستي كه خدا جز بدانچه خودش را وصف كرده است، وصف نشود. كجا وصف شود آن كه حواس از دركش عاجز است، و تصورات به كنه او پي نبرند، و در ديده‌ها نگنجد، او با همه نزديكي‌اش دور است و با همه دوري‌اش نزديك، كيفيت و چگونگي را پديد آورده، بدون اين كه خود كيفيت و چگونگي داشته باشد. مكان را آفريده، بدون اين كه خود مكاني داشته باشد. او از چگونگي و مكان بركنار است، يكتاي يكتاست، شكوهش بزرگ و نام‌هايش پاكيزه است.

حسد نيكويي‌ها را نابود سازد، و فخر فروشي دشمني آورد، و خودپسندي مانع از طلب دانش است و به سوي خواري و جهل فرامي‌خواند، و بخل ناپسنديده‌ترين خلق و خوي است، و طمع خصلتي ناروا و ناشايست است.

آن شخص با شنيدن سخنان امام، به واقعيت امر، آگاه شد و توبه كرد.¹³

هر كه از مكر خدا و مؤاخذه دردناكش آسوده باشد، تكبر پيشه كند تا قضاي خدا و امر نافذش او را فراگيرد، و هر كه بر طريق خدا پرستي محكم و استوار باشد، مصائب دنيا بر وي سبك آيد؛ اگر چه (بدنش) قيچي شود و ريز ريز گردد.

15. تقيه

لو قلتُ اِنَّ تارِكَ التَّقيهِ كتارك الصَّلاهِ لَكُنْتُ صادقاً؛¹⁵

اگر بگويم: هر كس تقيه را ترك كند، مانند كسي است كه نماز را ترك كرده، هر آينه راست گفته‌ام.

شخص شكرگزار به سبب شكر، سعادتمند‌تر است تا به سبب نعمتي كه باعث شكر شده است؛ زيرا نعمت كالاي دنياست و شكرگزاري، نعمت دنيا و آخرت است.

دنيا بازاري است كه گروهي در آن سود برند و دسته‌اي زيان بينند.

قال ابوالحسن الثالثُ(ع) لِرَجُلٍ و قَدْ اَكْثَرَ مِنْ اِفْراطِ الثَّناءِ عليه اَقْبِلْ علي شَأنِكَ، فَاِنَّ كَثْرَهَ المَلَقِ يهْجُمُ علي الظِّنَّهِ و اذا حَلَلْتَ مِنْ اَخِيكَ في مَحَلِّ الثَّقَهِ، فَاعْدِلْ عَنِ المَلَقِ الي حُسْنِ النِّيهِ؛¹⁸

امام هادي(ع) به كسي كه در ستايش از ايشان افراط كرده بود، فرمودند: از اين كار خودداري كن؛ زيرا تملّق بسيار، بدگماني به بار مي‌آورد هنگامي كه در نزد برادر مؤمنت مورد اعتماد و وثوق هستي، از تملق او دست بردار و حسن نيت نشان بده.

هر گاه در زمانه‌اي عدل بيش از ظلم رايج باشد، بدگماني به ديگري حرام است، مگر آن كه (آدمي) بدي از كسي ببيند. و هر گاه در زماني ظلم بيش از عدل باشد، نبايد به كسي خوش‌بين باشد، مگر اين كه به نيكي او يقين كند.

بهتر از نيكي، نيكوكاري است، و زيباتر از زيبايي، گوينده آن است، و برتر از علم، حامل آن است، و بدتر از بدي، عامل آن است، و وحشتناك‌تر از وحشت، آورنده آن است.

از كسي كه بر او خشم گرفته‌اي، صفا و صميميت مخواه، و از كسي كه به وي خيانت كرده‌اي، وفا طلب نكن، و از كسي كه به او بدبين شده‌اي، انتظار خيرخواهي نداشته باش كه دل ديگران براي تو همچون دل تو براي آن هاست.

نعمت‌ها را با برداشت خوب از آن ها به ديگران ارائه دهيد و با شكرگزاري افزون كنيد، و بدانيد كه نفس آدمي روآورنده‌ترين چيز است به آنچه به آن بدهي، و باز دارنده‌ترين چيز است، از آنچه آن را بازداري.

خشم به زيردستان از پستي است.

نافرماني(فرزند از پدر و مادر) مصيبت مصيبت ناديدگان است.

چه بسا شخصي كه مدت عمرش سي سال مقدّر شده باشد، اما به خاطر صله رحم و پيوند با خويشاوندانش، خداوند عمرش را به ۳۳سال برساند، و چه بسا كسي كه مدت عمرش ۳۳سال مقدر شده باشد، ولي به سبب آزردن خويشاوندان و قطع رحمش، خداوند عمرش را به سه سال برساند.

نارضايتي پدر و مادر، كمي روزي را به دنبال دارد و آدمي را به ذلت مي‌كشاند.

مصيبت براي صابر يكي است و براي كسي كه بي‌طاقتي مي‌كند، دوتاست.

ميزان ارزيابي مردم در دنيا با اموالشان و در آخرت با اعمالشان است.

مسخرگي، تفريح سفيهان و هنر جاهلان است.

وقت جان دادنت را نزد خانواده‌ات ياد كن كه در آن هنگام طبيبي نيست كه جلوي مرگت را بگيرد و نه دوستي كه به تو نفع رساند.

جدال، دوستي قديمي را تباه مي‌كند و پيوند اعتماد را مي‌گشايد و كمترين چيزي كه در آن است، غلبه بر ديگري است كه آن هم سبب جدايي است.

شب بيداري، خواب را لذت بخش‌تر، و گرسنگي، گوارايي غذا را زياد مي‌كند.

كسي كه بر اسب سركش سوار است، اسير هواي نفس خويش و نادان اسير زبان خوش است.

افسوس خوردن كوتاهي در انجام دادن كار را، با تصميم‌گيري قاطع جبران كن.

سرزنش و تندي كليد كم مهري است، و سرزنش بهتر از كينه توزي است.

36. ظهور مقدّرات

المقاديرُ تُرِيكَ ما لم يخْطُرْ بِبالِكَ؛³⁶

مقدرات چيزهايي را بر تو نمايان مي‌سازد كه به فكرت خطور نكرده است.

هر كه از خود راضي باشد، خشم‌گيران بر او زياد خواهند بود.

فقر مايه آزمندي نفس و سبب نااميدي زياد است.

اگر مردم به راه‌هاي گوناگون روند، من به راه كسي كه تنها خدا را خالصانه مي‌پرستد، خواهم رفت.

آشكار كردن هر كاري پيش از آن كه به سامان برسد، آفت آن كار است.

 پي نوشت ها

[۱] . بحارالانوار، ج۵۴، ص۸۳.

[۲] . الكافي، ج۲، ص۱۲۴؛ وسائل الشيعه، ج۱۵، ص۲۷۳، ح۲۰۴۹۷.

[۳] . وسائل الشيعه، ج۲، ص۱۸؛ مستدرك، ج۴، ص۴۷۴، ح۹۵۷۷.

[۴] . بحارالانوار، ج۹۸، ص۱۱۳.

[۵] . همان، ج۷۵، ص۳۶۵.

[۶] . تحف العقول، ص۲۹۸.

[۷] . بحارالانوار، ج۷۲، ص۳۰۰.

[۸] . همان، ج۷۵، ص۳۷۰.

[۹] . بحارالانوار، ج۶۸، ص۱۸۲.

[۱۰] . همان، ج۷۵، ص۳۶۵؛ تحف العقول، ص۴۸۳.

[۱۱] . بحارالانوار، ج۴، ص۳۰۳، باب ۴.

[۱۲] همان، ج۶۹، ص۱۹۹.

[۱۳] . وسائل الشيعه، ج۷، ص۵۰۹؛ بحارالانوار، ج۵۶، ص۳.

[۱۴] . تحف العقول، ص۴۸۳.

[۱۵] . وسائل الشيعه، ج۱۶، ص۲۱۱.

[۱۶] . بحارالانوار، ج۷۱، ص۴۱۷.

[۱۷] . همان، ج۷۵، ص۳۶۶.

[۱۸] . همان، ج۷۰، ص۲۹۵.

[۱۹] . همان، ج۷۵، ص۳۷۰، باب ۲۸.

[۲۰] . همان.

[۲۱] . همان.

[۲۲] . همان، ج۷۵، ص۳۷۰، باب۲۸.

[۲۳] . همان.

[۲۴] . مستدرك، ج۱۵، ص۱۹۴؛ بحارالانوار، ج۷۵، ص۳۶۹، باب۲۸.

[۲۵] . بحارالانوار، ج۷۱، ص۱۰۳.

[۲۶] . همان، ج۷۵، ص۳۱۸، باب۲۸.

[۲۷] . مستدرك، ج۲، ص۴۴۵؛ بحارالانوار، ج۷۵، ص۳۶۸، باب۲۸.

[۲۸] . بحارالانوار، ج۷۵، ص۳۶۸.

[۲۹] . همان، ۳۶۹.

[۳۰] . همان، ص۳۷۰.

[۳۱] . همان، ص۳۶۹.

[۳۲] . همان، ص۳۷۹.

[۳۳] . همان، ص۳۶۹.

[۳۴] . همان، ص۳۷۰.

[۳۵] . همان، ص۳۶۹.

[۳۶] . همان، ص۳۷۹؛ اعلام الدين، ص۳۱۱.

[۳۷] . بحارالانوار، ج۷۵، ص۳۶۸.

[۳۸] . همان، ص۳۶۸.

[۳۹] . همان، ج۶۷، ص۱۱۲.

[۴۰] . تحف العقول، ص۴۵۷.